Infomacje i wyjaśnienia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wyborów uzupełniających do rad gmin, gospodarki finansowej komitetów wyborczych uczestniczących w wyborach samorządowych w 2002 r.

1.  Zgodnie z art. 64l ust. 1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, komitet wyborczy ulega rozwiązaniu z mocy prawa po przyjęciu sprawozdania finansowego lub też po zakończeniu postępowania w razie odrzucenia sprawozdania. Wybory uzupełniające, przedterminowe i wybory nowych rad przeprowadza się w tym samym trybie co wybory związane z upływem kadencji (art. 193 ust. 1, art. 196 ust. 1 i art. 197 ust. 1 Ordynacji wyborczej).

Z powołanych przepisów wynika, że komitety wyborcze utworzone w celu udziału w wyborach samorządowych zarządzonych na 27 października 2002 r., poza udziałem w ewentualnie przeprowadzanych wyborach ponownych, nie mogą uczestniczyć w wyborach uzupełniających, przedterminowych i wyborach nowych rad.

W razie zarządzenia tego rodzaju wyborów będą mogły w nich uczestniczyć komitety wyborcze utworzone w tym celu. Wprawdzie w omawianych wyborach, zgodnie z art. 64j ust. 1 Ordynacji wyborczej, komitety wyborcze nie będą zawiadamiały o swoim utworzeniu Państwowej Komisji Wyborczej i komisarzy wyborczych, ale z ust. 2 tego artykułu wynika, że komitety będą tworzone na ogólnych zasadach i dokumenty o ich utworzeniu zostaną dołączone do zgłoszenia list kandydatów. Komitety te będą zobowiązane do złożenia sprawozdań finansowych zgodnie z wymaganiami określonymi w Ordynacji. W opinii Państwowej Komisji Wyborczej możliwe jest utworzenie jednego komitetu wyborczego w celu udziału w wyborach organów samorządowych różnych rad przeprowadzanych w tym samym dniu. W takiej sytuacji komitet powinien złożyć oddzielne sprawozdanie finansowe z przychodów i wydatków związanych z udziałem w poszczególnych wyborach.

2.  Z art. 27 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym wynika zakaz łączenia funkcji wójta z członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, a więc z pełnieniem funkcji radnego. Skutkiem naruszenia tego zakazu jest wygaśnięcie mandatu radnego lub wójta (art. 190 ust. 1 pkt 2a Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw i art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta).

Ustawy samorządowe wiążą przystąpienie do wykonywania mandatu radnego ze złożeniem ślubowania (art. 23a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, art. 20 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, art. 22 ust. 1 ustawy o samorządzie wojewódzkim). Również, zgodnie z art. 29a ustawy o samorządzie gminnym, objęcie obowiązków wójta następuje z chwilą złożenia wobec gminy ślubowania.

Przytoczone przepisy uzasadniają sformułowanie opinii, że osoba, która uzyskała mandat radnego i mandat wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a nie zrzeka się wcześniej jednego z mandatów, traci z mocy prawa mandat radnego z chwilą objęcia obowiązków wójta (złożenia ślubowania wójta), zaś mandat wójta traci z mocy prawa z chwilą przystąpienia do wykonywania mandatu radnego (złożenia ślubowania radnego).

W razie uzyskania informacji o zaistnieniu opisanych sytuacji komisarze wyborczy proszeni są o przekazanie powyższej opinii przewodniczącemu rady, w której z mocy prawa wygasł mandat radnego lub wójta oraz właściwemu wojewodzie.

3.  Po zakończeniu postępowania w sprawie przyjęcia sprawozdania finansowego komitetu wyborczego i stwierdzenia istnienia przesłanek uzasadniających wystąpienie do sądu w sprawie przepadku na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowych przyjętych przez komitet wyborczy z naruszeniem przepisów ustawy (art. 84d Ordynacji wyborczej) zasadne jest poinformowanie zobowiązanego komitetu wyborczego o możliwości dobrowolnej wpłaty na rachunek właściwego urzędu skarbowego kwoty, o której przepadek będzie wnosił Komisarz Wyborczy. Kwota ta powinna być wskazana w uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu sprawozdania finansowego lub w postanowieniu o przyjęciu sprawozdania ze wskazaniem jego uchybień.

Dobrowolne dokonanie omawianej wpłaty przez komitet wyborczy spowoduje zaniechanie wystąpienia do sądu o jej przepadek na rzecz Skarbu Państwa.

4.  Wraz ze sprawozdaniem finansowym komitety wyborcze obowiązane są złożyć dokumenty określone w wykazie stanowiącym załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 sierpnia 2002 r. w sprawie sprawozdań finansowych o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetów wyborczych uczestniczących w wyborach do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. Nr 134, poz. 1127).

Dokumenty te powinny być złożone w oryginale. Przemawia za tym krótki okres przez jaki pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego obowiązany jest przechowywać dokumenty (art. 84 ust. 7 Ordynacji wyborczej), a także konieczność posiadania materiału dowodowego w postępowaniu o przepadek na rzecz Skarbu Państwa korzyści majątkowych przyjętych z naruszeniem prawa.

Również w związku z ewentualnymi postępowaniami karnymi prowadzonymi przez organy ścigania w związku z naruszeniem przepisów o gospodarce finansowej komitetów zasadne jest dysponowanie przez Komisarzy Wyborczych oryginałami dokumentów finansowych.

5.  Zgodnie z art. 83f ust. 3 Ordynacji wyborczej komitety wyborcze wyborców oraz komitety wyborcze organizacji obowiązane są przekazać nadwyżkę pozyskanych środków nad poniesionymi wydatkami na rzecz instytucji charytatywnej i podać informację o tym w dzienniku o zasięgu zależnym od rodzaju komitetu.

Z wykonania obowiązków wskazanych w tym przepisie nie zwalnia mała kwota nadwyżki pozyskanych środków nad poniesionymi wydatkami.