Wniosek Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych i liczby posłów w nich wybieranych

Państwowa Komisja Wyborcza, zgodnie z art. 203 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r.
– Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1277), zobowiązana jest do przedłożenia Sejmowi wniosku w sprawie zmiany granic okręgów wyborczych i liczby posłów w nich wybieranych, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa lub ze zmiany liczby mieszkańców w okręgu wyborczym lub w kraju. Jednocześnie Komisja zwraca uwagę, że aktualny podział na okręgi wyborcze określone w załącznikach do ustawy narusza przepisy Kodeksu wyborczego.

Stosownie do art. 203 § 4 Kodeksu wyborczego ustalenie liczby mieszkańców, o której mowa wyżej, następuje na podstawie danych według stanu na koniec trzeciego kwartału roku poprzedzającego rok, w którym upływa kadencja Sejmu, przekazanych przez wójtów (burmistrzów i prezydentów miast) w trybie określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 165 § 3 Kodeksu wyborczego, tj. na podstawie § 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie zapewnienia Państwowej Komisji Wyborczej wykonywania zadań związanych z nadzorem nad prowadzeniem rejestru wyborców i sporządzaniem spisów wyborców (Dz. U. z 2022 r. poz. 1703).

Państwowa Komisja Wyborcza, na podstawie danych otrzymanych we wskazanym wyżej trybie według stanu na dzień 30 września 2022 r., dokonała analizy zgodności liczby posłów wybieranych w okręgach wyborczych do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, określonej w załączniku nr 1 do Kodeksu wyborczego.

Ustalono, że liczba mieszkańców kraju wynosi 36 075 160. Norma przedstawicielska w wyborach do Sejmu wynosi 78 424 mieszkańców na jeden mandat.

Ustalenie liczby posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych, dokonane zgodnie z art. 202 § 1 Kodeksu wyborczego, przedstawia się następująco:

Wynikowa liczba mandatów (powstała przez zaokrąglenie ilorazu liczby mieszkańców okręgu i normy przedstawicielskiej) jest równa 461, pojawia się zatem mandat nadwyżkowy. Zgodnie z art. 202 § 1 pkt 2 zdanie pierwsze Kodeksu wyborczego mandat ten należy odjąć w okręgu wyborczym, w którym norma przedstawicielska obliczona dla okręgu jest najmniejsza – czyli w okręgu nr 40 (Koszalin).

Powyższe zestawienie wykazuje, że w porównaniu z liczbą mandatów ustaloną w załączniku nr 1 do Kodeksu wyborczego w okręgach wyborczych nr 1, 2, 5, 6, 7, 9, 31, 32, 33, 34 i 40 należy zmniejszyć o 1 liczbę wybieranych posłów,

natomiast:

1. w okręgach nr 3, 13, 19, 23, 25, 26, 37, 38 i 39 liczbę wybieranych posłów należy zwiększyć o 1,
2. w okręgu nr 20 liczbę wybieranych posłów należy zwiększyć o 2.

Państwowa Komisja Wyborcza jednocześnie przypomina, że stosownie do art. 203 § 3 Kodeksu wyborczego Sejm dokonuje zmian w podziale na okręgi wyborcze nie później niż na 3 miesiące przed dniem, w którym upływa termin zarządzenia wyborów do Sejmu (14 sierpnia 2023 r.). Zatem termin dokonania zmian w podziale na okręgi wyborcze upływa w dniu 14 maja 2023 r.

Państwowa Komisja Wyborcza ponadto informuje, że zgodnie z art. 261 § 5 w związku z art. 203 § 1 Kodeksu wyborczego dokonała również analizy podziału na okręgi wyborcze do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ustalonego w załączniku Nr 2 do Kodeksu wyborczego.

Zgodnie z art. 261 § 2 Kodeksu wyborczego, w województwie wybiera się senatorów w liczbie nie mniejszej niż liczba całkowita (bez uwzględnienia ułamka) będąca ilorazem liczby mieszkańców województwa i jednolitej normy przedstawicielstwa, a nie większej niż wymieniona liczba całkowita powiększona o jeden; norma ta według liczby mieszkańców na dzień 30 września 2022 r. wynosi 360 752.

Ustalenie liczby mieszkańców poszczególnych województw oraz ilorazów, o których mowa w art. 261 § 2 Kodeksu wyborczego przedstawia się następująco:

Z powyższego zestawienia wynika naruszenie wymienionego na wstępie przepisu, gdyż w województwach małopolskim i mazowieckim liczba wybieranych senatorów jest zbyt niska, a w województwie śląskim zbyt wysoka.

Natomiast poszczególne okręgi wyborcze spełniają wymogi określone w art. 261 § 1 Kodeksu wyborczego, zgodnie z którym iloraz wynikający z podzielenia liczby mieszkańców okręgu przez jednolitą normę przedstawicielstwa powinien być co najmniej równy 0,5 i mniejszy niż 2. Największy okręg wyborczy (nr 30, obejmujący obszary powiatów: chrzanowskiego, myślenickiego, oświęcimskiego, suskiego i wadowickiego) liczy 627 784 mieszkańców; iloraz tej liczby i jednolitej normy przedstawicielstwa wynosi 1,74, jest więc mniejszy od 2; najmniejszy okręg wyborczy (nr 61, obejmujący obszary powiatów: bielskiego, hajnowskiego, siemiatyckiego i wysokomazowieckiego) liczy 192 021 mieszkańców; iloraz tej liczby i jednolitej normy przedstawicielstwa wynosi 0,53, jest więc większy od 0,5.

Państwowa Komisja Wyborcza zwraca jednocześnie uwagę na sytuację występującą w województwach podkarpackim i lubelskim. Województwo podkarpackie ma większą liczbę mieszkańców (2 069 931) i przypada mu 5 mandatów. Natomiast województwo lubelskie ma mniejszą liczbę mieszkańców (2 024 571) i przypada mu 6 mandatów. Sytuacja ta nie narusza wprawdzie art. 261 § 2 Kodeksu wyborczego, lecz budzi wątpliwości.

Państwowa Komisja Wyborcza pragnie również zwrócić uwagę, że konieczne jest usunięcie błędów w opisie granic okręgów wyborczych do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, tj. w załączniku nr 2 do Kodeksu wyborczego. W opisie granic okręgu wyborczego:

1. nr 7 – jest: „Wojszyce – Ołtaszyn”, a powinno być: „Wojszyce, Ołtaszyn” – są to bowiem dwa odrębne osiedla,
2. nr 8 – jest:

• “Gądów - Popowice Pd”, a powinno być: “Gądów - Popowice Płd”,
• „Kużniki”, a powinno być: „Kuźniki”,
• “Pilczyce - Kozanów - Popowice”, a powinno być: “Pilczyce - Kozanów - Popowice Płn”.

Łączę wyrazy szacunku

Przewodniczący
Państwowej Komisji Wyborczej

Sylwester Marciniak